Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsmanlık), Anayasamızın 74. maddesinde yer alan Anayasal bir kurumdur. Bu kurum 6328 sayılı Kanunun 5. Maddesi gereğince kurulmuştur. Kurum Anayasamız tarafından, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlendirilmiştir. Kamu Denetçiliği Kurumu, hukukun üstünlüğünün sağlanması, iyi yönetim ilkelerinin yerleştirilmesi ve halka karşı sorumluluk anlayışı içinde ve hakkaniyet temelinde, Türkiye Büyük Millet Meclisine bağlı bir denetim mekanizması olarak 2013 yılından itibaren faaliyetlerini sürdürmekte, halkın avukatlığını yapmakta ve aldığı kararlar ile idareye yol göstermektedir.

Kamu Denetçiliği Kurumu, ‘İnsanların en hayırlısı insanlara en fazla faydası dokunandır.’ inancı ile ‘İnsanı yaşat ki Devlet yaşasın (Şeyh Edebali)’ ilkesini kendisine rehber edinerek,

– İdarenin hizmet kalitesinin yükseltilmesine,

– İyi yönetim ilkelerinin yerleşmesine,

– İnsan haklarının gelişmesine,

– Hukukun üstünlüğünün sağlanmasına,

– Hak arama kültürünün yaygınlaşmasına,

– Şeffaf hesap verebilir, insan odaklı bir idarenin oluşmasına

katkı sağlamaya çalışmaktadır.

Kamu Denetçiliği Kurumu Tarihsel Kökeni

Ombudsmanlığın kuruluşunda, Osmanlı Devleti’nin yönetim geleneği ve denetim yapısı önemli esin kaynağı olmuştur. Kelime olarak Ara Bulucu anlamına gelen İsveççe bir kelimedir.

Ombudsmanlık Ruslarla yaptığı savaşta Osmanlı Devleti’ne sığınan İsveç Kralı XII.Charles’ın (Demirbaş Şarl), Osmanlı Devletinin idareyi denetim biçiminden ve Divan-ı Hümayun uygulamalarından etkilenerek 1713 yılında ülkesinde kurmuş olduğu bir müessesedir.

Osmanlı Devleti’nin denetim yapısından örnek alınarak temeli atılan Ombudsmanlık, tarihsel süreçte anayasal bir nitelik kazanarak günümüze kadar gelmiştir.

Kamu Denetçiliği Kurumu Görev Alanına Giren Kurumlar

Ombudsmanlık yani Kamu Denetçiliği Kurumuna, kamu gücü ve kaynağını kullanan tüm kamu kurum ve kuruluşları hakkında şikayet başvurusu yapılabilmektedir.

Bakanlıklar, belediyeler, sosyal güvenlik kurumları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları gibi devlet kurumları bu tanım içerisinde yer almaktadır.

Ombudsmanlık kurumuna, Kamu Hizmeti Sunan özel hukuk tüzel kişileri hakkında da şikayet başvurusu yapılabilir.

Bu kapsamda; kamuya yararlı dernekler ve vakıflar (Kızılay, Yeşilay vs.) elektrik veya doğalgaz piyasasında faaliyet gösteren şirketler (BEDAŞ gibi) hakkında şikayet başvurusu yapılabilir.

Kamu Denetçiliği Kurumu Yetkili Olduğu Konular

Ombudsmanlık yani Kamu Denetçiliği Kurumu, kamu kurumlarının her türlü işlem ve eylemleri ile kamu görevlilerinin tutum ve davranışlarından kaynaklanan şikayetleri inceleyebilmektedir.

Kurum, kural olarak, idarenin işlem ve eylemleri ile idarecilerin tutum ve davranışları sonucunda Mağdur olduğunu düşünen kişilerin başvurusu ile harekete geçer ve inceleme yapar.

Ancak Kamu Baş Denetçisi, idarenin faaliyetleri ile ilgili gerekli gördüğü ve toplumun genelini ilgilendiren konularda başvuru olmasa da Özel Rapor hazırlatabilir.

Kamu Denetçiliği Kurumuna Kimler Başvuru Yapabilir?

– Menfaatinin ihlal edildiğini düşünen tüm Gerçek Kişiler, (Gerçek Kişiler İçin Kamu Denetçiliği Kurumuna Başvuruda Kullanılabilecek Örnek Dilekçeye Buradan Ulaşabilirsiniz…)

– Dernek, vakıf ve şirket gibi Tüzel Kişiler vekilleri aracılığı ile, (Tüzel Kişiler İçin Kamu Denetçiliği Kurumuna Başvuruda Kullanılabilecek Örnek Dilekçeye Buradan Ulaşabilirsiniz…)

– Çocuklar (Menfaat ihlali şartı aranmaz), engelliler gibi toplumdaki Hassas Gruplar,

– Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmasa bile turistler, sığınmacılar gibi Yabancı Uyruklu kişiler (Türkçe başvuru yapmak şartı ile)

kuruma başvuru yapabilirler.

Başvuru İçin Şartlar Nelerdir?

– Kuruma başvuru yapabilmek için öncelikle İdareye başvuru esastır. Menfaat ihlalinin olduğu kuruma başvuru yapıp cevabı beklenmelidir. Olumsuz bir cevap alınması durumunda Kamu Denetçiliği Kurumuna başvuru yapılmalıdır.

– İdare tarafından 60 gün içinde cevap verilirse, alınan cevabın tebliğ tarihinden itibaren 6 ay içinde; idare tarafından 60 gün içinde cevap verilmezse, bu 60 günlük sürenin bittiği tarihten itibaren 6 ay içinde Kamu Denetçiliği Kurumuna başvuru yapılabilir.

– Temel olarak başvuru için, başvuran kişinin idarenin eylem ve işlemlerinden ya da tutum ve davranışlarından dolayı menfaatinin ihlal edilmesi şarttır. Ancak başvuru konusu, insan hakları, temel hak ve özgürlükler, kadın hakları, çocuk hakları ve kamuyu ilgilendiren genel konulara yönelik ise menfaat ihlal şartı aranmaz.